Had Winston Churchill groene vingers?

Er zijn boekenkasten vol geschreven over Winston Churchill. In 2002 werd Churchill verkozen tot Greatest Briton in history. We kennen hem allemaal – met een dikke sigaar op zijn lip – als de man die Hitler op zijn knieën wist te krijgen. Churchill verdiende zijn brood met het schrijven van artikelen en boeken. Voor zijn proza kreeg Churchill in 1953 de Nobelprijs voor de literatuur. In slechte tijden schilderde Churchill graag en dat deed hij het liefst in zijn tuin van zijn landhuis Chartwell. Wat niet veel mensen weten is dat Churchill een grote liefde had voor tuinen, maar had hij ook groene vingers?

The Garden of England

Engelsen zijn gek op hun tuinen. Je vindt er de meest prachtige tuinen, dat is ook één van de reden dat ik graag in Engeland vertoef. De Engelse liefde voor tuinen komt volgens Harry Mount voort uit de behoefte aan privacy die diep verankerd zit in de Britse ziel. Britten beschikken graag over een stukje grond – groot of klein – waar ze zich kunnen terugtrekken en anderen op afstand kunnen houden. In zijn boek How England made the English beschrijft Mount hoe de Engelse geografie de Engelse identiteit heeft gevormd. Een interessant inkijkje in de Engelse ziel.

Give the English a foot or two of earth, and they will grow flowers in it

J. B. Priestley, 1934

Dover is de poort tot Engeland. Zodra je van de ferry stapt, stapt je in een andere wereld. Ik mag dan graag even een tussenstop maken op Chartwell. Dan ga ik even op de heuvel zitten met uitzicht over het meertje en de bossen van Kent. Vanwege dit uitzicht kocht Churchill in 1922 dit landgoed en zittend op die heuvel kan ik me dat goed voorstellen.

Chartwell ligt er nu pico bello bij, maar toen Churchill het kocht was het totaal vervallen. Het huis was onaantrekkelijk en de landerijen overwoekerd. Het kostte een fortuin om het huis en de tuinen in oude glorie te herstellen, maar Churchill was verliefd geworden op deze plek. Dat was ook de reden waarom zijn vrouw Clementine niet enthousiast was. Ze kreeg achteraf gelijk. Churchill kocht het huis voor 5000 pond en verbouwde het voor nog eens 30.000 pond. Het werd zijn ‘Garden of England’.

Tijd voor de tuin in ‘The Wilderness Years’

Churchill dacht altijd dat hij jong zou sterven, dus moest hij alles wat hij wilde bereiken voor zijn gevoel zo snel mogelijk doen. Op zijn vierendertigste was hij al minister, maar in de jaren twintig viel hij uit de gratie. Velen dachten dat zijn politieke carrière voorbij was. The Wilderness Years – zoals de jaren waarin Churchill geen politiek ambt bekleedde ook wel wordt genoemd – vulde hij met schrijven, schilderen en het opknappen van het huis en de tuinen.

Hobby’s waren voor Churchill een manier om moeilijke periodes door te komen, hij kon niet stilzitten. Het huis liet hij verbouwen en uitbreiden door een architect. Verschillende schuurtjes en een vakantiehuisje voor zijn jongste dochter bouwde hij met zijn eigen handen. Net als de vele muurtjes rond de keukentuin en de boomgaard metselde hij zelf. Metselen was een grote passie van Churchill . Hij was trots lid van de Amalgamated Union of Building Trade Workers. Het opknappen van het huis en met name de tuin kostte hem 20 jaar. Tot hij werd geroepen om Engeland te gaan leiden.

De tijd heeft stilgestaan in de tuinen

Er heerst een hitte golf als ik in Engeland ben. Het zweet gutst langs mijn rug als ik op Chartwell ben. Dit keer is Chartwell een tussenstop op weg naar huis. Onder het gebladerte van de bomen is het goed vertoeven. Als ik door mijn wimpers kijk zie ik voor me hoe Churchill op een ladder muurtjes aan het metselen is. In één van die muurtjes is een steen gemetseld die herinnert aan de noeste arbeid van zijn beroemde arbeider.

De tuinen liggen er nog altijd bij zoals Churchill ze heeft aangelegd volgens Churchill-biograaf Andrew Roberts. (Roberts heeft een flinke pil geschreven over zijn leven, maar geweldig geschreven!) Vanaf de gedenksteen loop ik recht op de ‘Golden Rose Garden’ af. Een prachtige rozentuin. Het is een geschenk van Churchill’s kinderen voor het gouden huwelijk in 1958. Vanuit de rozentuin loop ik de ommuurde moestuin verder in. Die is een lust voor het oog, ook al staan de groenten er wat verlept bij door de hoge temperaturen. De pompoenen groeien hier niet over de grond, maar omhoog langs stokken. Dat scheelt ruimte, ga ik dit jaar ook proberen!

Ik scharrel wat door de tuinen, langs het zomerhuisje van Mary – de jongste dochter – en het croquetveld. Het croquetveld is een naoorlogse aanpassing van Clementine. Zij verving het tennisveld voor een croquetveld. Elke woensdag wordt hier nog croquet gespeeld, zelfs met 30 graden!

Churchill’s grootste prestatie

De vele meertjes zijn onder leiding van Churchill gegraven. Het was het pronkstuk van het landgoed. Hij legde eigenhandig vijvers aan, een waterval en creëerde een eiland in het meer. Het meest opmerkelijke was de aanleg van een zwembad dat zelfs met koud weer tot 24 graden Celsius verwarmd kon worden. Een unicum in die tijd, maar of Churchill er veel gebruik van maakte is de vraag.

De natuurlijke watervoorzieningen en de hellingen werden gebruik om de mooie watertuin te creëren. Churchill was er zo trots op dat hij soms volslagen vreemden uitnodigde, die buiten de poort stonden, om de vissen te bekijken. Churchill was ook gek op dieren en hij had er nogal wat.

A day away from Chartwell is a day wasted’

Winston Churchill

Beestenboel op Chartwell

Sinds zijn zesde was Churchill gefascineerd door vlinders. Voor de oorlog, terwijl politici aan het debatteren waren over de dreigende oorlog, had Churchill zich op een nieuw project gestort. Hij was bezig om een vlindertuin aan te leggen.

Churchill kan gezien worden als een pionier op het gebied van vlindertuinen. Hij liet de deuren van zijn vlinderhuis soms met opzet openstaan: ‘ik vind het ondraaglijk om ze gevangen te houden’. Churchill was in de overtuiging dat zijn vlinders in zijn eigen tuinen zouden gaan fladderen, maar de meesten kozen het luchtruim en verspreiden zich over Kent.

Churchill probeerde zeldzame vlinders te herintroduceren. Dat deed hij in samenwerking met de ‘vlinderman’ van die tijd Hugh Newman. Helaas waren Churchill’s tuinmannen nog geen vlinderexperts en snoeiden planten waar zeldzame vlinders hun eitjes hadden gelegd. De vlindertuin was verdwenen, maar in 2010 heeft de National Trust de vlindertuin in ere hersteld. Churchill was beroemd om zijn tuinfeesten en de vlinder van Churchill zouden daar een rol in hebben gespeeld.

Niet alleen vlinders, maar ook bijen werden gehouden. In 1934 begonnen de Churchill’s bijen te houden zodat ze hun eigen honing bij de thee zouden hebben. Churchill’s permanente gebrek aan geld zou wel eens de reden kunnen zijn geweest om zelf bijen te houden. Hoewel het bijen houden meer Clementines passie was, zij was al jaren lang lid van de Bijenhoudersvereniging van Kent.

Naast insecten was Churchill gek op dieren. Er liepen dan ook heel wat beesten rond. Er liepen altijd twee roodoranje poedels genaamd Rufus I en Rufus II. In het meer zwommen elegante zwarte zwanen uit Australië, een Canadese gans met de bijnaam luitenant-ter-zee. Verder waren er paarden, koeien, geiten en varkens. Varkens had Churchill misschien wel het liefst want die keken volgens hem niet bij je op, maar beschouwen je als gelijke.

Er bestaat de traditie dat er altijd een rode kater op Chartwell hoort rond te lopen. Op dit moment neemt Jock VI de honneurs waar. Als je een bezoek aan Chartwell brengt moet je maar eens proberen Jock te vinden. Ik heb hem nog niet kunnen spotten!

Churchill had een grote liefde voor Chartwell, hij was erg graag op zijn landgoed. Toen het huis vervallen was en de landerijen overwoekerd zag hij het paradijs dat hij hier zou creëren al voor zich. In de jaren daarna heeft hij er werkelijk een paradijs van gemaakt. Met veel plezier metselde hij muurtjes en legde verschillende tuinen aan.

Churchill beleefde plezier in het aanleggen van de tuinen, maar het onderhoud liet hij toch over aan zijn drie tuinmannen. Churchill was graag in zijn tuin, maar echt groene vingers zal hij niet gehad hebben. Ik kan me voorstellen dat Churchill hield van een beetje aan rommelen en om scharrelen, maar het echte tuinwerk aan vakmannen overliep. Zijn liefde voor zijn tuinen blijkt ook uit vele schilderijen die hij in zijn tuinen heeft gemaakt. Hij zette graag zijn schildersezel in de tuin en ging dan een middag schilderen. Het was zijn Engelse paradijs.

Ben jij al eens op Chartwell geweest? Laat het me weten in de reacties of via Instagram #moestuinpraat!